سوء پیشینه شامل چه جرایمی است؟

اگر تا به الان قصد استخدام در یک شرکت دولتی و یا حتی غیر دولتی را داشته اید، حتما واژه سوء پیشینه موثر و غیر موثر به گوشتان خورده است. داشتن سوء پیشینه به معنای داشتن یک سابقه جرم کیفری است. این سوء پیشینه در گواهی عدم سوء پیشینه ذکر می شود که تقریبا تمام افرادی که قصد استخدام در یک اداره دولتی و یا شرکت های خصوصی را دارند، می دانند که باید گواهی عدم سوء پیشینه به این اداره ها تحویل داده شود تا استخدام آن ها انجام شود. همچنین افرادی که به دنبال مهاجرت هستند نیز نیاز به دریافت سوء پیشینه مهاجرت دارند.  گرفتن گواهی عدم سوء پیشینه برای بسیاری از افرادی که نمی دانند سوء پیشینه شامل چه جرایمی است نگرانی ایجاد کرده است. مقالات دریافت گواهی عدم سوء پیشینه اینترنتی و سامانه استعلام سوء پیشینه می تواند راهنمای خوبی در این مورد برای شما باشد. 
در این مقاله قصد داریم شما را با انواع سوء پیشینه موثر و غیر موثر آشنا کنیم و در رابطه با اینکه سوء پیشینه شامل چه جرایمی است صحبت کنیم.

همانطور که می دانید سوء پیشینه یعنی داشتن یک جرم در کارنامه کیفری فرد! اما همیشه این سوال مطرح می شود که سوء پیشینه شامل چه جرایمی است ؟ آیا مرتکب شدن به هر جرمی، سوء پیشینه به دنبال دارد ؟

قبل از اینکه بخواهیم بدانیم سوء پیشینه شامل چه جرایمی است، باید در رابطه با کلمه سوء پیشینه بیشتر بدانیم. سوء پیشینه به معنای داشتن محکومیت کیفری موثر است؛ یعنی اگر فردی به مدت چند روز در بازداشتگاه بماند، ولی کارش به زندان و محکومیت نرسد، دارای سوء پیشینه نیست! پس می توان گفت تنها تعداد محدودی از جرایم که جزء جرایم خاص هستند، شامل سوء پیشینه می شوند.
به طور مثال جرم هایی که فرد در آن مرتکب قتل شده است، جزء سوء پیشینه موثر و کیفری محسوب می شود. بنابراین، می توان گفت که جرم های زیر جزء سوء پیشینه محسوب می شود و در گواهی عدم سوء پیشینه ذکر خواهد شد:

•  جرایمی که مجازات آن ها قصاص است؛ مانند قتل، حمل مواد مخدر و ...
•  جرایمی که مجازات آن ها حبس ابد است؛ مانند مرتکب شدن به سرقت حدی برای بار سوم
•  جرایمی که مجازات آن ها قطع عضو افراد است؛ مانند مرتکب شدن به سرقت حدی برای بار اول و دوم
•  جرایمی که مجازات آن ها قصاص عضو است؛ مانند مرتکب شدن به جرمی که موجب قطع عضو فرد دیگری شده است.
•  جرایمی که مربوط به نفی بلد هستند؛ مانند محاربه
•  جرایمی که مجازات آن ها حبس است (حبس های تا درجه پنج)؛ مانند آدم ربایی
•  جرایمی که مجازات آن ها شلاق حدی است؛ مانند زنا، شراب خوردن و ...

سوء پیشینه موثر و غیر موثر جزء عبارت هایی است که به گوش همه ما خورده است؛ اما شاید ندانیم که سوء پیشینه موثر و غیر موثر چیست؟ تفاوت بین سوء پیشینه موثر و غیر موثر در چیست؟
به سوء پیشینه هایی که موجب محکومیت کیفری می شوند، سوء پیشینه های موثر گفته می شود. جرایم درجه ۱ تا ۵ کیفری جزء جرایمی هستند که به عنوان سوء پیشینه موثر در کارنامه عدم سوء پیشینه افراد درج می شود. این جرایم بین ۲ تا ۷ سال حبس را در پی دارند؛ اما شاید این سوال پیش بیاید که افرادی که دارای سوء پیشینه موثر هستند چه امکاناتی را از دست می دهند؟

تفاوت بین سوء پیشینه موثر و غیر موثر در همین جا است. سوء پیشینه های موثر کیفری علاوه بر مجازات اصلی، مجازات فرعی دیگری که مربوط به ممنوعیت استفاده از بعضی از حقوق اجتماعی است، را دارا است. افرادی که دارای سوء پیشینه موثر هستند، نمی توانند مانند دیگر مردم در شرکت ها، اداره ها استخدام شوند و یا حتی یک شرکت را تاسیس کنند. البته در بعضی از مواقع سوء پیشینه موثر دائم است؛ یعنی این افراد تا آخر عمر دارای سوء پیشینه کیفری هستند. در صورتی که بعضی از جرایم تنها تا مدتی برای افراد سوء پیشینه ایجاد می کند.

شاید با خواندن مطالب قبلی در رابطه با سوء پیشینه موثر و غیر موثر مطالبی را یاد گرفته باشید؛ اما برای تکمیل اطلاعات، می خواهیم بدانیم که تفاوت کلی سوء پیشینه موثر و غیر موثر چیست؟
تعریف سوء پیشینه غیر موثر بسیار ساده است. به سوء پیشینه هایی که در گواهی عدم سوء پیشینه ذکر نمی شوند، سوء پیشینه های غیر موثر گفته می شود. جرم هایی زیادی در دسته بندی سوء پیشینه غیر موثر قرار می گیرند؛ اما به طور کلی می توان گفت که جرایمی که کمتر از  ۲ سال حبس داشته اند جزء جرایم غیر موثر هستند.

به طور مثال اگر شما به دلیل ارتکاب به یک جرمی، تنها چند روز در بازداشتگاه بودید و پس از برگزاری چند جلسه دادسرا به خانه رفته اید، یا به عبارتی محکومیت خاصی را نگذرانده اید، دارای سوء پیشینه موثر نیستید و هیچ جای نگرانی برای شما وجود ندارد.

کدام جرایم سوء پیشینه کیفری ندارند؟

همانطور که گفته شد، جرایمی که منجر به محکومیت کیفری نشده است، دارای سوء پیشینه کیفری نیست. برای آشنایی بیشتر، می توان نمونه های زیر را برای جرم هایی که سوء پیشینه کیفری ندارد بیان کرد.

•  بیشتر جرایم غیر عمد که کمتر از ۲ سال محکومیت دارد.
•  اتهام به سرقت یا اعتیاد، تا زمانی که اتهام تبدیل به محکومیت کیفری نداشته باشد، هیچ سوء پیشینه کیفری را به همراه ندارد.
•  تمامی جرم هایی که هنوز به اثبات نرسیده است، جزء سوء پیشینه کیفری محسوب نمی شود.
•  جرایم مربوط به رانندگی، اصلا جزء سوء پیشینه موثر و غیر موثر محسوب نمی شود و تنها به عنوان یک اشتباه تلقی می شود.

همانطور که می دانید جرایم زیادی در قوانین جمهوری اسلامی ایران وجود دارند که بعضی از آن ها جزء سوء پیشینه موثر و غیر موثر هستند؛ اما شاید بعضی از افراد هنوز هم ندانند که سوء پیشینه شامل چه جرایمی است ؟ در ادامه سعی داریم به بعضی از سوالات شما مربوط به سوء پیشینه موثر و غیر موثر پاسخ دهیم.

آیا شلاق حدی سوء پیشینه محسوب می شود؟

بله، شلاق حدی سوء پیشینه محسوب می شود ؛ اما تا زمانی! در واقع، بهتر است بگوییم که بعضی از افراد به دلیل مرتکب شدن به جرایمی مانند شراب خوردن، زنا، دزدی و ... محکوم به شلاق حدی می شوند. مجازات شلاق حدی جزء سوء پیشینه افراد محسوب می شود؛ اما جزء سوء پیشینه های دائم نیست و بعد از یک یا دو سال اثر سوء پیشینه از بین خواهد رفت. برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید مقاله پاک شدن سوء پیشینه را مطالعه نمایید.

آیا فرار از خدمت سوء پیشینه دارد؟

خیر، فرار از خدمت جزء جرایمی است که ممکن است مجازات حبس یا جزای نقدی داشته باشد. البته حبس فرار از خدمت کمتر از یک سال و ممکن است بین سه تا یک سال باشد. جزای نقدی هم بر اساس قوانین دادسرای نظامی متفاوت است؛ اما خوشبختانه فرار از خدمت جزء سوء پیشینه های موثر کیفری نیست و جرم مربوط به آن در گواهی عدم سوء پیشینه ذکر نمی شود.

آیا حبس تعلیقی سوء پیشینه محسوب می شود؟

در اینکه حبس تعلیقی سوء پیشینه موثر محسوب می شود یا خیر، ابهام زیادی وجود دارد. بعضی از جرایم که مجازات آن ها حبس تعلیقی است هیچ گونه سوء پیشینه کیفری برای فرد ایجاد نمی کند؛ اما بعضی دیگر از این جرایم برای فرد سوء پیشینه ایجاد می کنند.
البته سوء پیشینه حبس تعلیقی تا مدتی است و معمولا بعد از اتمام دوره حبس تعلیقی اثر سوء پیشینه پاک می شود.

فاقد محکومیت موثر کیفری یعنی چه؟

اگر فردی بعضی از ارتکاب به جرمی در دادگاه حاضر شود و دادگاه به محکومیت وی رای دهد، می توان گفت که این فرد دارای محکومیت موثر کیفری است. در واقع، در این جرایم علاوه بر مجازات اصلی جرم یک مجازات تبعی نیز وجود دارد؛ اما بعضی از جرایم فاقد محکومیت موثر کیفری هستند.
فاقد محکومیت موثر کیفری به این معنا است که افراد می توانند مانند افراد دیگر در جامعه حضور پیدا کنند و به استخدام شرکت ها و اداره های دولتی در بیایند. به طور مثال از جرم هایی که فاقد محکومیت موثر هستند می توان به جرایم رانندگی، فرار از خدمت و ... اشاره کرد.
در واقع، جرم هایی فاقد محکومیت موثر کیفری هستند که باعث عدم حضور افراد در جامعه نمی شوند و افراد پس از ارتکاب به آن جرایم بتوانند به جامعه بازگردند.